Dornskrid enlivet

Gwellaat ar pennad-mañ a vo ret a-raok ma vo gallet lavarout ez eo ur pennad a live holloueziadurel, ken e-keñver danvez, ken e-keñver brezhoneg. Ma fell deoc'h reiñ hoc'h ali, resisaat petra zo da wellaat, grit e pajenn ar gaozeadenn. Pa vo bet graet ar gwellaennoù e vo ret dilemel ar patrom-mañ.

Dornskrid enlivet a vez graet eus un dornskrid kozh skeudennet gant livadurioù a oe savet e meur a vro er bed. Ar re a zo bet savet en abatioù Europa er Grennamzer eo ar re anavezetañ. Pa vez ret ober un dave d'ar skeudennoù nemeto e reer gant enlivadur.

Savet ez eus bet dornskridoù enlivet er Reter-Pellañ, er Reter-Kreiz, an darn-vuiañ levezonet gant an arzoù islamek, e Norzhafrika, er Sahel, e Kreizamerika hag en Europa a-bezh.
En Europa e krog amzer an oberennoù-se gant ar re a oa savet war tiriadoù an Impalaeriezh bizantat ha Rouantelezh an Ostrogoted (400-600). Ar skeudennadurioù koustus-se a veze savet evit ambroug testennoù relijiel pe lennegel. A-drugarez d’ar venec’h o deus eilskrivet ha kinklet (pe get) testennoù latin pe gresianek skrivet en Henamzer eo bet saveteet roudennoù ar sevenadurioù aet da get.
En « amzerioù teñval » Europa ( da lavaret eo Dark Ages an istorourien saoznek) ne c’helle mui ar pennoù-bras tennañ splet eus an teñzor sevenadurel-se, met doujet outañ ha miret e voe. Muioc’h-mui a zornskridoù enlivet, e latin peurvuiañ, a voe savet a-feur ma yae kevredigezhioù ar Grennamzer da binvidikoc’h-pinvidikañ ha desketoc’h-desketañ dindan bleinerezh pounner-pounnerañ an Iliz kristen. Evit bastañ da ezhommoù ar veleien, koulz evit o studioù hag evit al lidoù. Adal an XIII^vet kantved e voe savet muioc’h-mui a zornskridoù nann-relijiel. Savet e voe kartennouriezh kentañ Europa war an dornskridoù enlivet.